فرهنگ و هنر آذربایجانی

در مورد "دده کاتب شعرلری (تورکجو)" بدانیم

در این صفحه سعی بر این است که به معرفی شاعر معروف شهرمان بپردازیم تا هرچه بیشتر افتخارات فرهنگ این دیار به ایران و دنیا معرفی گردد.

عبدالرحمان طیار قولنجی متخلص به دده کاتیب  (زاده ۱۳۰۴ در روستای قولنجی (قولونجو) ارومیه از محال انزل ارومیه - وفات دوم اسفند ۱۳۸۷-بود که بسیاری از شعرهایش آذین بخش محافل ادبی مناطق ترک نشین و ترانه ها و ماهنی های «آشیق ها » بود، شاعر آذربایجانی است و با عنوان قولونجولو دده کاتیب مشهور است. وی غالبا در سرودن اشعار از قرآن کریم و روایات پیامبر اکرم(ص) استفاده می کرده و بسیار به فرایض دینی مقید و متعهد بود تا آنجا که گفته می شود نام تک تک فرزندان خود را از قرآن متبرک نموده است.آرامگاه او در روستای قولنجی قرار دارد. اشعار هجایی او را ، بیشتر قوشماها و گرایلی‌ها تشکیل می‌دهند.وی در سرودن شعر از بالوولو میسکین، دوللو موصطافا و غازی محمد بوزقورت از شاعرهای کوره سوننی قدیمی تر اهل ارومیه تاثیر زیادی می‌گرفت. دده کاتیب در میان عاشیق‌ها و اوزان‌های آذربایجان غربی و شهرهای شرقی ترکیه (به خصوص در بین ترکهای کوره سوننی دو طرف مرز) بسیار مشهور است. ده ده کاتب منظومه های شعری کم نظیری در طول عمر خود به یادگار گذاشت .کتابهای چاپ شده از شاعر عبارتنداز : «اینجیلی صدف» (صدف مرواریددار) ، «اورمو گؤلو» (دریاچه ارومیه و «گونوموز آیدین» که هر سه کتاب توسط انتشارات «یاز» ارومیه چاپ شده‌اند که از این کتابها منظومه شعر «اینجلی صدف» در زمان انتشار به شدت نایاب شده و حتی آوازه آن به کشورهای اطراف نیز رسید.. ضمن آنکه کتابی نیز در ترکیه با نام « عشق و عرفان » به چاپ رسیده است . دده کاتیب همچنین به عنوان عالم مذهبی سنی حنفی مذهب‌های آذربایجان غربی نیز شناخته می‌شد. او به جز ترکی و فارسی به زبانهای عربی و کردی هم تسلط داشت. اکثر اشعار وی به ترکی آذربایجانی است ولی او به ترکی استانبولی نیز اشعار می سروده‌است. 

هفت سال پیش به همت اهالی فرهنگ دوست قولونجی و محال انزل مراسمی جهت بزرگداشت این شاعر توانای فولکولور آذربایجان برپا شد که در آن جمعی از مدیران ، مسئولین و نمایندگان مجلس از مقام ادبی عبدالرحمان طیار تجلیل کردند.

ابیات زیر بخشی از « دئدیم – دئدیلر» است که از استاد ده ده کاتب به یادگار است:

عارفلردن سؤردوم دنیا احوالین          /آزاد قوشا بیر قفس دیر دئدیلر

عومرون اعتبارین سؤال ائیله دیم       /گئتدی گلمز بیر نفس دیر دئدیلر

ده ده کاتب غم نهالین غم اکه              /غم خرمنین غم آمبارا غم تؤکه

عومرون سفره سیندن بیر نئچه تیکه  /یئدیم دویمامیشدان بس دیر دئدیلر

    شاعر بلندآوازه اورموی حاج عبدالرحمان طیار معروف به دده کاتب صبح روز جمعه2اسفند1387 (روز زبان مادری -در همان روستا) چهره در نقاب خاک کشید و جان به جان افرین تسلیم کرد.

نوشته:reza daryadar مورخه:1392/11/17 منبع:wikipedia

---